Türk Borçlar Kanunu’nda Adi İşlerde Faiz ve Yasal Düzenlemeler

Faiz, bir borcun zamanında ödenmemesi durumunda borçluya ek yükümlülük getiren ve alacaklıya borcun tahsili sırasında ek bir kazanç sağlayan önemli bir hukuki kavramdır. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK), adi işlerde ve ticari olmayan işlemlerde faiz hükümlerini ayrıntılı bir şekilde düzenlemiştir. Bu yazıda, TBK’ya göre adi işlerde faiz, temerrüt faizi ve yasal sınırlar gibi temel kavramları inceleyeceğiz.

Adi İşlerde Faiz Nasıl Hesaplanır? Türk Borçlar Kanunu’na Göre Faiz Oranları

Türk Borçlar Kanunu'na göre adi işlerde faiz, taraflar arasında kararlaştırılabilir. Ancak, sözleşmede bir faiz oranı belirtilmemişse yasal faiz oranı geçerli olur. Adi işlerde faiz, borçlu ile alacaklı arasında borcun ifa edilmemesi veya geç ifa edilmesi halinde devreye girer.

Türk Borçlar Kanunu Madde 88: "Taraflarca aksine bir anlaşma yapılmamışsa, para borcu, sözleşmenin veya kanunun hükümleri gereği faiz getirmez. Faiz oranı, kanun hükümlerine göre belirlenir ve taraflarca kararlaştırılmamışsa yasal faiz oranı uygulanır."

Bu hükme göre, faiz, ancak sözleşmede veya kanunda belirtilen bir yükümlülük haline getirilmişse ödenir. Sözleşmede bir faiz oranı belirtilmemişse, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen yasal faiz oranı uygulanır. Yani taraflar faiz oranını belirlememişse, yasal faiz oranı devreye girer.

Türk Borçlar Kanunu'na Göre Ticari Olmayan İşlemlerde Faiz Uygulamaları

Ticari ve tüketici işlemleri dışında kalan işlemlerde, faiz uygulamaları Türk Borçlar Kanunu'nda düzenlenmiştir. Ticari olmayan işlemlerde, faiz oranları taraflarca kararlaştırılmamışsa, yasal faiz oranı uygulanır. Ticari işlemlerin aksine, adi işlerde faiz oranları daha düşük ve yasal sınırlara tabidir.

Türk Borçlar Kanunu Madde 120:"Bir para borcunun ödenmemesi hâlinde, borçlu temerrüde düştüğü andan itibaren temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür. Temerrüt faizi, taraflarca kararlaştırılmamışsa yasal faiz oranına göre hesaplanır."

Bu hüküm, borçlunun borcunu zamanında ödememesi durumunda temerrüt faizi ödemek zorunda olduğunu belirtir. Taraflar arasında bir faiz oranı belirlenmemişse, yasal faiz oranı üzerinden hesaplama yapılır.

Faiz Türleri: Anapara Faizi ve Temerrüt Faizi Arasındaki Farklar

Faiz, iki ana türde ele alınır: Anapara faizi ve temerrüt faizi. Anapara faizi, taraflar arasında sözleşme yapıldığı andan itibaren borçlunun ödemesi gereken faizi ifade eder. Temerrüt faizi ise borcun vadesi geçtiği andan itibaren devreye giren ve borçlunun gecikme nedeniyle ödediği faizdir.

Türk Borçlar Kanunu Madde 121: "Borçlunun temerrüde düşmesi hâlinde, alacaklı, yasal temerrüt faizini talep edebilir. Temerrüt faizi, anapara faizinden farklı olarak, borcun vadesinde ödenmemesi durumunda uygulanır."

Bu madde, temerrüt faizi ile anapara faizi arasındaki farkı netleştirir. Temerrüt faizi, borcun geç ödenmesi durumunda ortaya çıkar ve borçlunun alacaklıya olan borcunu zamanında yerine getirmediği için ek bir yükümlülük getiren faizi ifade eder.

Türk Hukukunda Faiz Hükümleri: Akdi ve Kanuni Faiz Nedir?

Türk Borçlar Kanunu, faiz kavramını iki ana başlık altında inceler: Akdi faiz ve kanuni faiz. Akdi faiz, tarafların sözleşme serbestisi çerçevesinde kararlaştırdığı faizdir. Kanuni faiz ise taraflar arasında bir faiz oranı belirlenmemişse devreye giren ve kanunla sabitlenen faiz oranıdır.

Türk Borçlar Kanunu Madde 122: "Faiz oranı taraflarca serbestçe belirlenebilir. Ancak, taraflarca belirlenen faiz oranı, kanuni sınırlara aykırı olamaz."

Bu düzenleme, faiz oranının taraflar arasında serbestçe belirlenebileceğini, ancak bu oranın kanuni sınırları aşamayacağını vurgular. Böylece taraflar arasındaki sözleşme özgürlüğü korunurken, aşırı faiz oranlarının uygulanmasının önüne geçilir.

Adi İşlerde Faiz Sınırları: Türk Borçlar Kanunu’nun Yasal Düzenlemeleri

Faiz oranları konusunda tarafların sınırsız bir serbestliği yoktur. Türk Borçlar Kanunu, adi işlerde faiz oranlarının aşırıya kaçmasını engellemek için yasal sınırlandırmalar getirmiştir. Taraflar arasında belirlenen faiz oranı, kanunda belirtilen üst sınırın üzerinde olamaz.

Türk Borçlar Kanunu Madde 88: "Faiz oranı kanuni sınırları aşamaz. Aksi takdirde, fazla faiz geçersiz sayılır."

Bu hüküm, taraflar arasında kararlaştırılan faiz oranlarının bile yasal sınırları aşamayacağını belirtir. Faiz oranının aşırı olması durumunda, kanun aşan kısım geçersiz kabul edilir.

Faiz Borcunun Hukuki Niteliği: Türk Borçlar Kanunu’na Göre Faiz Alacakları

Faiz borcu, borçlunun asli borcuna ek olarak doğan bir yükümlülüktür ve Türk Borçlar Kanunu’na göre faizin tahsili de alacaklının yasal hakkıdır. Faiz borcu, asıl borçla doğrudan bağlantılıdır ve asıl borcun ödenmemesi durumunda alacaklı tarafından faiz talep edilebilir.

Türk Borçlar Kanunu Madde 120: "Bir para borcunun ödenmemesi hâlinde, borçlu, alacaklının temerrüt faizi talep etme hakkı doğar."

Bu madde, faiz borcunun hukuki niteliğini belirleyerek borçlunun temerrüt durumunda faiz ödemesi gerektiğini açıkça düzenler.

Türk Borçlar Kanunu’nda Temerrüt Faizi: Borçlunun Sorumlulukları

Temerrüt faizi, borcun vadesinde ödenmemesi durumunda borçlunun alacaklıya ek olarak ödemesi gereken bir faiz türüdür. Türk Borçlar Kanunu Madde 121, borçlunun temerrüde düşmesi durumunda alacaklının temerrüt faizi talep edebileceğini belirtir.

Türk Borçlar Kanunu Madde 121: "Borçlunun temerrüde düşmesi hâlinde, alacaklı temerrüt faizi talep edebilir. Temerrüt faizi, asıl borcun zamanında ödenmemesi nedeniyle ödenen bir gecikme faizidir."

Bu hükme göre, borcun vadesi geçtiğinde borçlu temerrüde düşer ve bu durumda alacaklı temerrüt faizi talep edebilir. Temerrüt faizi, borcun geç ödenmesi nedeniyle ortaya çıkan zararların karşılanmasını sağlar.

Faiz Borçları ve Yasal Sınırları: Ticari ve Tüketici İşlemleri Dışında Faiz

Ticari işlemler dışında kalan adi işlerde faiz oranları, Türk Borçlar Kanunu ile sınırlandırılmıştır. Ticari olmayan işlemlerde faiz oranları, taraflarca belirlenmiş olsa bile yasal sınırları aşamaz. Ayrıca, taraflar faiz oranını belirlememişse kanuni faiz oranı devreye girer.

Türk Borçlar Kanunu Madde 88: "Adi işlerde uygulanacak faiz oranları, yasal sınırlarla belirlenmiştir. Ticari işlemler dışındaki işlemlerde, yasal faiz oranı uygulanır."

Bu madde, ticari ve ticari olmayan işlemler arasında faiz farklarını net bir şekilde ortaya koyar ve faiz oranlarının yasal sınırlara tabi olduğunu belirtir.

Sonuç

Türk Borçlar Kanunu faiz oranlarını, borç ilişkilerinde dengeyi sağlamak amacıyla ayrıntılı şekilde düzenlemiştir. Faiz türleri arasında anapara faizi ve temerrüt faizi gibi farklılıklar bulunmakta olup, faiz oranlarının aşırıya kaçmaması için yasal sınırlar belirlenmiştir. Taraflar arasında faiz oranı kararlaştırılmamışsa, yasal faiz oranı geçerli olur ve borcun ödenmemesi durumunda temerrüt faizi talep edilebilir. Bu hükümler, borçlunun yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesini teşvik ederken, alacaklının haklarını koruma altına alır.